Dlaczego nie jesteś asertywny?

Jeśli wolisz oglądać niż czytać, to możesz obejrzeć nagranie z poniższą treścią na kanale Liberski Biznes TV.

„Wiem, że mam prawo odmawiać. Wiem, że niektórzy włażą mi na głowę i wiem, że mogę powiedzieć, jeśli mi coś nie pasuje. Ale mimo, że wiem, to i tak nie jestem asertywny. Dlaczego?” – takie pytania dostaję często na szkoleniach.

Jeśli kiedykolwiek przemknęło przez Twoją głowę pytanie, dlaczego akurat to Tobie brakuje asertywności, to mam dla Ciebie odpowiedź. Dowiesz się, czy to kwestia wychowania, środowiska, czy też na porodówce, gdzie rozpoczęło się Twoje ziemskie życie krążyła zła wróżka, która losowo celowała do dzieci i mówiła:  „ty będziesz asertywny, ty nie, dla ciebie to w ogóle nie ma nadziei…”.

Na koniec zaproponuję Ci krótkie ćwiczenie, które poszerzy Twoją świadomość na temat Ciebie jako istoty asertywnej.

Poszukiwania źródła

Szkolenia są dla mnie ogromną kopalnią inspiracji. Uczę ludzi dlatego, że sam wiele przepracowałem w swoim życiu, ale nigdy przenigdy nie miałbym tylu doświadczeń, nie znałbym tylu historii, gdyby nie uczestnicy szkoleń. Jedna z tych historii jest idealna do wyjaśnienia, skąd się bierze brak asertywności.

Podszedł raz do mnie Darek i mówi: „Wyjaśnij mi proszę, jak to jest z tym wynoszeniem wzorców z domu. Mówiłeś, że Tobie nie wolno było wyrażać otwarcie swojego zdania, stawiać granic, gdy potrzebowałeś. U mnie było inaczej: rodzice pytali mnie o opinię, pytali czego chcę, czego potrzebuję. Miałem chyba bardziej wspierający dom niż Ty. A mimo to jestem szalenie uległy. Wyczuwa to moja żona, która – mam wrażenie – coraz częściej rzuca kąśliwe uwagi, że nie jestem twardy, że nie mam jaj. W pracy wychodzi na to, że wszystko wezmę na głowę, byleby tylko dobrze żyć z ludźmi i byleby robota była dobrze zrobiona. Wydaje mi się, że to nie przez dom, tylko przez otoczenie taki się stałem. W szkole mnie rówieśnicy wyszydzali i wyręczali się mną. Byłem na uboczu klasy, no chyba że czegoś ode mnie chcieli”.

Co sobie wtedy pomyślałem: ten człowiek szuka odpowiedzi na pytanie „Dlaczego taki jest?”. Ja też szukałem takiej odpowiedzi. Wiele osób mnie o to pyta, dlaczego tacy są. Poza tym, że oczywiście najbardziej ich interesuje, jak się pozbyć uległości, jak nie dawać się wykorzystywać, jak nie być popychadłem, jak być szanowanym, to chcą też wiedzieć, dlaczego się znaleźli w takiej sytuacji, jakby chcieli odkryć źródło swojego jestestwa.

Warto podrążyć przeszłość

Zapytałem Darka, co w takich sytuacjach robiłeś? Odparł: „Nic. Najczęściej się po prostu zgadzałem. Choć czasem próbowałem się bronić, odmawiać, ale i tak szybko zbywali moje słowa i na nic to się zdawało”.

No dobrze – powiedziałem – ale pewnie kiedyś próbowałeś się bronić mocniej, co nie? Przypomnij sobie parę lat wstecz.

„Wykłócałem się, ale oni byli silniejsi. Poza tym, wisiały mi w głowie słowa mamy, która mówiła ‘nie kłóć się, nie bij się, ustąp głupszemu’”.

Czyli te same osoby, które Cię pytały o zdanie i o potrzeby nie pytały, jak chcesz zareagować w stosunku do szkolnych prześladowców?

„No nie.”

Czy wobec tego chęć słuchania Twojego zdania i potrzeb brzmiały ci wiarygodnie?

„Nie. Mama pytała w sklepie z ciuchami, którą chcę koszulkę. Pokazałem na czerwoną, a ona na to, że w tej białej będzie mi ładnie. I wzięła białą”.

Wpływ środowiska jest ważny, ale…

Środowisko jest bardzo ważnym czynnikiem kształtującym naszą osobowość. W starciu z rozmaitymi wyzwaniami na zewnątrz testujemy się i rozwijamy. Tylko kto nas przygotowuje na to, byśmy mogli się mierzyć ze światem zewnętrznym? Dom rodzinny.

Darek miał deklaratywnie przyzwolenie na bycie sobą, ale w praktyce musiał robić tak, jak mówili mu inni. A że wzorców zachowania się i postaw uczymy się w dzieciństwie, to odtwarzał je potem w dorosłym życiu.

Krążył ostatnio po sieci taki mem jak rodzic mówi do dziecka: chcę byś był asertywny, pewny siebie i niezależny, ale w domu masz być posłuszny, uległy i nie dyskutować.

Nie da się tak!

Sprawdź źródła swojej (nie)asertywności

Jeśli więc zastanawiasz się, jak to się stało, że twoja asertywność jest jaka jest, zrób sobie następujące ćwiczenie. Przypomnij sobie siebie jako dziecko pięcio-, dziesięcio-, a potem piętnastoletnie. Wypisz, jaką miałeś/aś miałaś swobodę:

1. zaspokajania swoich potrzeb po swojemu, czyli czy wolno Ci było jeść co chcesz i ile chcesz, bawić się z kim chcesz, mówić o czym chcesz, pytać o co potrzebujesz,
2. jaką miałeś/aś swobodę wyrażania niepopularnego zdania? Czy przypadkiem nie słyszałeś komunikatów: dziecku nie wolno tak mówić. Albo:jJak możesz tak mówić o świętej pamięci dziadku?
3. łamania norm społecznych? Czy słyszałeś/aś, że masz się słuchać starszych, „bo tak”? Nawet jeśli nie mieli rację lub mieli nierozsądne pomysły?
4. czy rodzice stawali za Tobą w sporze z innymi? Czy też automatycznie brali stronę innych, by sobie „ludzie czegoś nie pomyśleli”?

Zrób jak najwięcej notatek, przypomnij sobie jak najwięcej sytuacji. Nie musisz tego robić naraz. Ale zobaczysz, że wzorce z tamtych lat cały czas się Ciebie mocno trzymają.

Wzorce zostają

No dobra, a gdyby ktoś zapytał: „Zaraz, przecież dzieciństwo się skończyło. Teraz jesteśmy dorośli, możemy robić co chcemy”.

Niby tak, ale wzorców reagowania uczymy się dorastając i nie jest tak łatwo ich zmienić, bo stają się naszymi nawykami. Ci wszyscy, którzy na moich szkoleniach prosili o pomoc, też wiedzieli, że nie muszą się słuchać innych, że mogą odmawiać, że mogą się sprzeciwiać, gdy ktoś wchodzi na ich terytorium psychologiczne. Ale nie potrafili nic z tym zrobić.

Dlatego już przygotowuję dla ciebie następny post pt. „Asertywność to emocje”. Wyjaśnię Ci, jak uczymy się wzorców i je potem odtwarzamy i – najważniejsze – jak je zmienić.

PS. Zacząć je zmieniać możesz już teraz, korzystając z doskonałego kursu nauki asertywności!

Bartosz Liberski – trener biznesu. Uczy sprzedawców i menedżerów dobrego życia z ludźmi. Możesz się dzięki niemu nauczyć chociażby asertywności z wykorzystaniem inteligencji emocjonalnej.